РЫБА И РЫБОЛОВСТВО У ДРЕВНИХ ТЮРКОВ (in turkish)
DOI:
https://doi.org/10.24852/2587-6112.2021.3.285.297Ключевые слова:
археология, фольклор, тюрки, рыба, рыболовство, город, скифы, хазары, волжские булгары, кимакиАннотация
В статье рассматривается значение слова «рыба», не только в современном турецком языке, но и в древних исторических текстах. Кроме того, раскрывается роль рыболовного хозяйства в жизни тюркских племен, а также образ рыбы в искусстве. В данном отношении слово «рыба», которая соответствует значениям города и животного объясняется в свете письменных источников. У каких тюркских племен рыболовная деятельность, основная экономика которых − животноводство, мало упоминается в письменных источниках. За этим, вероятно, стоит тот факт, что животноводство было выдвинуто на первый план с точки зрения экономики. Тем не менее, в некоторых письменных источниках упоминается несколько турецких племен, занимающихся рыболовством. В этом отношении, у каких тюркских племен существовало рыболовное хозяйство, устанавливается на основании арабских и персидских географических источников. Помимо конкретных значений слова рыба, не связанных с рыболовной деятельностью, смысловая нагрузка, приписываемая этому изображению в тюркской устной письменной традиции и искусстве, кратко истолковывается с помощью фольклора и археологических материалов. Изучение изменений, которые претерпела рыба в историческом процессе, важно с точки зрения выявления меняющихся филологических, религиозных и социальных факторов в турецком обществе, как внутренних, так и внешних.
Библиографические ссылки
Aitkali A. Arkeolojik ve Tarihi Açıdan Doğu Kazakistan’daki Türk Dönemi Anıtları (VI−XII yy). Akdeniz Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tarih ABD. Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2021. 292 s.
Akdeniz D., Sırtlı A. Erken Dönem Mitolojisinde Afrodizyak Yiyeceklere Ait İnanışlar // Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2020. 8 (4). S. 2745–2768.
Artamanov M. İ. Hazar Tarihi. İstanbul: Selenge Yayınları, 2008. 670 s.
Badakoğlu U. Antik Kaynaklar ve Güncel Çalışmalar Işığında Sarmatlar-İskitler. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi. Sosyal Bilimler Ent. Tarih ABD. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bilecik, 2018. 165 s.
Başer A. Osmanlı Devleti ve Gagauzlarla İlişkilerin İlk Devresine Dair Bazı Gözlemler. Gagauz Dili, Tarihi, Coğrafyası ve İnanç Sistemleri. I. Uluslararası Devleti Olmayan Türk Toplulukları Bilgi Şöleni. 2018. S. 9−22.
Baştav Ş. Avrupa Hunları. Türkler Ansiklopedisi. C. I. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. S. 853−886.
Çoruhlu Y. Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011. 256 s.
Durmuş İ. İskitler // Doğu Avrupa Türk Tarihi / Ed. O. Karatay ve S. Acar. İstanbul: Kitabevi, 2018. S. 9−54.
Eliade M. Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2014. 455 s.
Gırnati Seyahatnamesi. Haz. Fatih Sabuncu. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2011. 222 s.
Grakov B.N. İskitler. İstanbul: Selenge Yayınları, 2020. 372 s.
Herodotos. Tarih. Çev. M. Ökmen. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017. 817 s.
Ögel B. Türk Mitolojisi. C. II. Ankara: TTK Yayınları, 2014a. 778 s.
Roux J. P. Türklerin ve Moğolların Eski Dini. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011. 381 s.
Sümer F. Eski Türklerde Şehircilik. Ankara: TTK Yayınları, 2014. 113 s.
Taşağıl A. Kök Tengri’nin Çocukları. İstanbul: Bilge, Kültür Sanat, 2016. 368 s.
Theophanes. The Cronicle of Theophanes the Conffesor. Translation by Harry Turtledova. University of Pennsylvania Press Philadelphia, 1982. 204 p.
Tolstov S. Oğuz Şehirleri ve Oğuzlar. Çev. E. Şeremeteva. İstanbul: Doğu Kütüphanesi, 2017. 123 s.
Topsakal İ. Sibirya Tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2017. 261 s.
Üstündağ E. Mersin Balıkları. SÜMAE Yunus Araştırma Bülteni. 5 (2). Haziran 2005. S. 5–8.
Бадетская Э.Д., Поляков А.В, Степанова Н.Ф. Свод памятников Афанасьевской культуры. Барнаул: Азбука, 378 с.
Бятикова О.Н. Лексика рыболовства в татарском литературном языке. Дисc… канд. филолог. наук. Казань, 2003. 214 с.
Киселев С.В. Древняя история Южной Сибири. М.: АН СССР, 1951. 642 с.
Плетнева С.А. От кочевий к городам. Салтово-маяцкая культура // МИА. № 142. М.: Наука, 1967. 198 с.
Руденко С.И. Культура населения Горного Алтая в скифское время. М.-Л.: Наука, 1953. 401 с.
Руденко С.И. Культура населения Центрального Алтая в скифское время. М.-Л.: Наука, 1960. 360 с.
Трубачев О.Н. Труды по этимологии. Слово-история-культура T. I. М.: Языки славянской культуры, 2002. 708 с.
Хамидуллин Б. Письмо Иосифа // История татар. Т. 2. Волжская Булгария и Великая степь / Отв. ред. Ф.Ш. Хузин. Казань: РухИЛ, 2006. C. 660–669.
Хузин Ф.Ш., Набиуллин Н.Г. Булгарский город Джукетау на Каме (по материалам раскопа III 1991, 1993 г.) // Археологическое изучение булгарских городов / Ред. Ф.Ш. Хузин и др. Казань: Мастер Лайн, 1999. С. 90–113.
İbn Fadlan Seyahatnamesi. Çev. R. Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2015. 78 s.
Kalafat Y. Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1995. 196 s.
Divanu Lügati’t-Türk, Kaşgarli Mahmud. Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin (Divanu Lugati’t-Turk, Introduction-Text-Translation-Notes-Index). Haz. А. Ercilasun ve Z. Akkoyunlu. Ankara: TDK. 995 s.
Karatayev O. Eski Türk Devrindeki Kırgız Etnik İsimleri // Türkler Ansiklopedi. C. II. 2002. S. 377−385.
Kazakstan arheologiyası. Derekter men zertteuler. Red. Z. Samaşev. T. III. Astana, 2013. 404 s.
Kuzuyev R. G. İtil-Ural Türkleri. İstanbul: Selenge Yayınları, 2013. 539 s.
Minorsky V. Balgitzi “Lord of the Fishes // Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes. 1960. 56. 1960. S. 130−137.
Ögel B. Türk Kültür Tarihine Giriş 1. Türklerde Köy ve Şehir Hayatı (Göktürklerden Osmanlılara). Ankara, 1991. 495 s.
Ögel B. Türk Mitolojisi. C. I. Ankara: TTK Yayınları, 2014. 745 s.
Библиографические ссылки
Aitkali, A. 2021. Arkeolojik ve Tarihi Açıdan Doğu Kazakistan’daki Türk Dönemi Anıtları (VI−XII yy).
Akdeniz Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tarih ABD. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Akdeniz, D., Sırtlı, A. 2020. In Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2020. 8 (4). 2745−2768 (in Turkish).
Artamanov, M. İ. 2008. Hazar Tarihi. İstanbul: Selenge Yayınları.
Badakoğlu, U. 2018. Antik Kaynaklar ve Güncel Çalışmalar Işığında Sarmatlar-İskitler. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi. Sosyal Bilimler Ent. Tarih ABD. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bilecik.
Başer A. 2018. Osmanlı Devleti ve Gagauzlarla İlişkilerin İlk Devresine Dair Bazı Gözlemler In Gagauz Dili, Tarihi, Coğrafyası ve İnanç Sistemleri. I. Uluslararası Devleti Olmayan Türk Toplulukları Bilgi Şöleni, 9−22.
Baştav Ş. Avrupa Hunları. 2002. Türkler Ansiklopedisi. C. I. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 853−886.
Çoruhlu, Y. 2011. Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Durmuş, İ. 2018. In Doğu Avrupa Türk Tarihi. İstanbul: Kitabevi, 9−54.
Eliade, M. 2014. Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Gırnati Seyahatnamesi 2011. Haz. Fatih Sabuncu. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Grakov, B. N. 2020. İskitler. İstanbul: Selenge Yayınları.
Herodotos. 2017. Tarih. Çev. M. Ökmen. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Divanu Lügati’t-Türk, Kaşgarli Mahmud. Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin (Divanu Lugati’t-Turk, Introduction-Text-Translation-Notes-Index). Haz. А. Ercilasun ve Z. Akkoyunlu. Ankara: TDK.
İbn Fadlan Seyahatnamesi. Çev. R. Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Kalafat, Y. 1995. Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Karatayev O. 2002. In Türkler Ansiklopedi. C. II., 377−385.
Samashev, Z. (ed.). 2013. Kazakstan arheologiyası (Archaeology of Kazakhstan) T. III.
Kuzuyev, R. G. 2013. İtil-Ural Türkleri. İstanbul: Selenge Yayınları.
Minorsky, V. 1960. Balgitzi “Lord of the Fishes. Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 130−137.
Ögel, B. 1991. Türk Kültür Tarihine Giriş 1. Türklerde Köy ve Şehir Hayatı (Göktürklerden Osmanlılara). Ankara.
Ögel, B. 2014. Türk Mitolojisi. C. I. Ankara: TTK Yayınları.
Ögel, B. 2014a. Türk Mitolojisi. C. II. Ankara: TTK Yayınları.
Roux, J. P. 2011. Türklerin ve Moğolların Eski Dini. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Sümer, F. 2014. Eski Türklerde Şehircilik. Ankara: TTK Yayınları.
Taşağıl, A. 2016. Kök Tengri’nin Çocukları. İstanbul: Bilge, Kültür Sanat.
Theophanes. 1982. The Cronicle of Theophanes the Conffesor. Translation by Harry Turtledova. University of Pennsylvania Press Philadelphia (in English).
Tolstov, S. 2017. Oğuz Şehirleri ve Oğuzlar. Çev. E. Şeremeteva. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
Topsakal, İ. 2017. Sibirya Tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Üstündağ E. 2005. In SÜMAE Yunus Araştırma Bülteni. 5 (2). Haziran. 5–8.
Badetskaya, E. D., Polyakov, A. F, Stepanova, N. F. 2014. Svod pamyatnikov Afanas’yevskoy kul’turı (Corpus of monuments of the Afanasievo culture). Barnaul: “Azbuka” Publ. (in Russian).
Byatikova, O. N. 2003. Leksika rybolovstva v tatarskom iazyke (The vocabulary of fi shing in the Tatar literary language). Thesis of Diss. of Philological Sciences Kazan (in Russian).
Kiselev, S. V. 1951. Drevniaia istoriia Iuzhnoi Sibiri (Ancient history of Southern Siberia). Moscow: Academy of Sciences of the USSR (in Russian).
Pletneva, S. A. 1967. Ot kochevii k gorodam. Saltovo-maiatskaia kul’tura (From Camps to Towns. Saltovo-Mayaki Culture). Materialy i issledovaniia po arkheologii (Proceedings and Research in Archaeology of the USSR) 142. Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Rudenko, S. I. 1953. Kul’tura naseleniia Gornogo Altaia v skifskoe vremia (Culture of the Population of Gorny Altai in the Scythian Time). Moscow; Leningrad: “Nauka” Publ. (in Russian).
Rudenko, S. I. 1960. Kul’tura naseleniia Tsentral’nogo Altaia v skifskoe vremia (Culture of the Population of Gorny Altai in the Scythian Time). Moscow; Leningrad: “Nauka” Publ. (in Russian).
Trubachev, O. N. 2002. Trudy po etimologii. Slovo-istoriia-kultura (Works on etymology. Word-historyculture) 1. Moscow: “Iazyki slavianskoi kul’tury” Publ. (in Russian).
Khamidillin, B. 2006. In F. Sh. Khuzin (ed.). Istoriya tatar s drevnejshih vremen (v semi tomah) (History of the Tatars since ancient times (in seven volumes). 2. Kazan: “RukhIL” Publ., 660–669. (in Russian).
Khuzin, F. Sh., Nabiullin, N. G. 1999. In Khuzin, F. Sh., et al. (eds.). Arkheologicheskoe izuchenie bulgarskikh gorodov (Archaeological Study of Bulgar Towns). Kazan: “Master-Line” Publ., 90–113 (in Russian).
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2021 М. Акынджи
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.